بیماری شانکر باکتریایی درختان میوه هسته دار و مبارزه با آنها

محمد رضا زرهون
31 اردیبهشت, 1398
بدون دیدگاه
3 دقیقه زمان مطالعه

بیماری شانکر باکتریایی Bacterial canker که به آن بیماری بلاست جوانه، بلاست شکوفه، خشکیدگی باکتریایی سرشاخه و سوختگی سیخک هم گفته می شود.گونه های مختلف این باکتری روی درختان میوه هسته دار، مرکبات، رز، بسیاری از گیاهان زینتی، برخی از سبزی ها و غلات ایجاد آلودگی می کند.

شانکر باکتریایی

ترشح انگم توسط شانکر باکتریایی بروی درختان هلو

علائم بیماری شانکر باکتریایی

مهمترین علامت بیماری گیاهی شانکر باکتریایی به شکل شانکر و تولید انگم یا صمغ روی شاخه، تنه و گاهی اوقات بروی میوه های آلوده است. نواحی آلوده کمی فرو رفته و تیره تر از بخش های سالم هستند. شانکرها بیشتر در پاییز و زمستان ایجاد می شوند و در اوایل بهار به صورت کامل قابل مشاهده هستند. تولید صمغ در اطراف نواحی آلوده بعد از خواب زمستانی شروع می شود. دربهار هنگام بازشدن جوانه های درخت، صمغ از بافت های اطراف شانکر ترشح شده و به سمت پایین روی پوست شاخه های درخت جاری می شود.

شانکرهایی که صمغ از آن ها تشکیل نمی شود نرم، فرو رفته و مرطوب تر بوده و ممکن است بوی ترشی هم بدهند. اگر شانکر اطراف شاخه جانبی یا تنه را بگیرد، برگ های قسمتی از شاخه که بالای محل شانکر قرار دارند به سمت بالا جمع شده و سپس می ریزند. شاخه های آلوده برگ هایشان ریخته، کم رنگ یا زرد شده و درمدت چند هفته خشک می شوند. در صورت برداشتن پوست محل شانکر، رگه های قهوه ای در بافت زیر پوست شانکر که نشانه پیشروی باکتری است دیده می شود.

شانکر باکتریایی

علائم بیماری برای قسمت های مختلف درختان هلو و گیلاس

علائم بیماری شانکر باکتریایی بروی درخت مانگو

علائم بیماری شانکر باکتریایی

آلودگی و ظهور علائم بیماری گیاهی شانکر باکتریایی روی جوانه های درختان گیلاس و زردآلو زیاد و شدید است. ابتدا فلس جوانه های آلوده و سپس تمام قسمت های جوانه ها قهوه ای و خشک شده و سطح آن ها از صمغ پوشیده می شود. آلودگی و نابودی جوانه ها در مرحله گلدهی درخت به طور کامل محسوس است، به گونه ای که گل های درختان بیمار در مقایسه با گل های درختان سالم بسیار کمتر است. در شرایط مناسب گل های درخت به شدت آلوده شده و گل های آلوده، حالت آبدار پیدا میکنند، رنگشان قهوه ای، پژمرده و خشک شده و روی شاخه ها آویزان باقی می مانند.

آلودگی در برگ ها از طریق روزنه های هوایی رخ می دهد. باکتری پس از ورود به برگ بین سلول ها مستقر شده و باعث مرگ سلول ها و ایجاد لکه هایی روی برگ می شود. لکه ها روی برگ و میوه به رنگ قهوه ای تا  حدودی بنفش هستند. لکه ها به مرور خشکیده، حالت چوب پنبه ای به خود میگیرند  و ممکن است حالت غربالی نیز پیدا کنند که از این لجاظ ممکن است شما را دچار شک در تشخیص بیماری کنند. روی میوه لکه ها قهوه ای شده و صمغ روشنی از آن ها خارج می شود.

عامل بیماری شانکر باکتریایی

باکتری عامل بیماری شانکر باکتریایی  Pseudomonas syringae pv. syringaeاست. این باکتری داخل شانکرهای فعال، جوانه ها و شاخه های آلوده یا سالم درختان زمستان گذرانی می کند. شاخه ها بیشتر در پاییز و زمستان آلوده می شوند. باکتری ها از راه بن جوانه های آلوده، محل قطع شاخه های هرس شده، محل جداشدن دمبرگ یا محل های صدمه دیده وارد شاخه ها می شوند.

شانکر باکتریایی

چرخه ی زندگی بیماری شانکر باکتری Pseudomonas syringae

راه های پیشگیری و کنترل بیماری شانکر باکتریایی

1- حتی الامکان هرس درختان و قطع شاخه های خشکیده بعد از دوره یخبندان انجام شود.

2- در صورت قطور بودن محل هرس، برای جلوگیری از ورود عوامل بیماری زا ، محل هرس با بردوفیکس رقیق نشده رنگ شود.

3- سم پاشی های چهارگانه دوره ای با بردوفیکس به شرح زیر:

–  سم پاشی با بردوفیکس ١۰ در هزار پس از ریزش ٧۰ درصد برگ ها در پاییز

–  سم پاشی با بردوفیکس ١۰ در هزار قبل از تورم جوانه ها

–  سم پاشی با بردوفیکس ۵ در هزار بعد از ریزش گلبرگ ها

–  سم پاشی با بردوفیکس ۵ در هزار بعد از تشکیل میوه

درصورت اپیدمی و شدید شدن بیماری انجام روش های زیر ضروری است:

تکرارسم پاشیها بعد از تشکیل میوه، در سه نوبت به فواصل ١۵ روزه

تراشیدن دقیق شانکرهای موجود روی شاخه ها و تنه های درختان آلوده و پانسمان بافت سالم گیاه با بردوفیکس رقیق نشده.

هرس شاخه های آلوده، ١۰ تا ١۵ سانتی متر پایین تر از بافت آلوده و سوزاندن آنها و در صورت قطور بودن محل هرس ضدعفونی آن با بردوفیکس رقیق نشده.