بیماری پیچیدگی برگ هلو و گیلاس و نحوه مبارزه با آن

محمد رضا زرهون
6 اسفند, 1397
بدون دیدگاه
3 دقیقه زمان مطالعه

بیماری برگ پیچیدگی هلو و گیلاس پراکندگی جهانی دارد و در بیشتر مناطق تولید هلو، شلیل و گیلاس شایع است. بیماری برگ پیچیدگی روی بادام در کشور پرتغال و روی زردآلو در استرالیا هم گزارش شده است. این بیماری اصولا در مناطق گرم و خشک شیوع ندارد و بیشتر در نواحی خنک و مرطوب خسارت وارد می سازد. در استانهای تهران، شیراز، اصفهان، مازندران، گلستان، آذربایجان، زنجان و خراسان، معمولا در باغهای هلو بروز می کند. باغداران به بیماری برگ پیچیدگی هلو لب شتری و باد سرخ هم می گویند.

بیماری پیچیدگی برگ هلو, بیماری پیچیدگی برگ گیلاس, مبارزه با بیماری پیچیدگی برگ هلو, مبارزه با پیچیدگی برگ گیلاس, خرید سم پیچیدگی برگ هلو, پیچیدگی برگ

علائم بیماری

اولین نشانه های بیماری در بهار به شکل لکه های زرد یا متمایل به قرمز روی برگهای د رشد بروز می کنند. محل این لکه ها در برگ به تدریج کلفت و چین خورده شده، سرانجام موج پیچیدگی برگ می شود. بخشهایی از برگ در محل لکه ها چیندار ، ترد و شکننده شده، ممکن اس در سطح آنها لایه ای سفیدرنگ از اسپور تشکیل گردد. برگهای بیمار ممکن است زود هنگام بریزند و اگر روی درخت باقی بمانند، در مواردی که بیماری شدید باشد، به رنگ قهوه ای تیره در می آیند. روی این گونه درختهای مبتلا به بیماری ممکن است تشکیل میوه به شدت کاهش پیدا کند یا متوقف گردد. شاخساره های سبز نیز گاهی مبتلا می شوند که در این صورت قطورتر و بی قراره می شوند. اگر میوه ها که به ندرت آلوده می شوند مورد حمله بیماری قرار گیرند، لکه های نامنظم برجسته چیندار به رنگ متمایل به قرمز روی آنها به وجود می آیند. برگ پیچیدگی گیلاس موجب تحریک شاخه زایی در درختان مبتلا و تشکیل شاخه های جارویی می گردد

عامل بیماری

عامل بیماری قارچی به نام  Taphrina deformans(Burk.) Tulanse عامل برگ پیچیدگی هلوست. این قارچ آسکهای خود را به شکل استوانه تا گرزی، با دو سر گرد یا تخت و سلول پایه در سطح بالایی برگ تشکیل می دهد. اندازه آنها بسیار متغیر است و از 7-15 در 17-56 میکرومتر تغییر می کند. آسکها در یک برلايه (هیمنیوم سفیدرنگ تشکیل می شوند. هشت آسكوسپور که بیشتر اوقات داخل آسک جوانه می زنند درون هر آسک به وجود می آیند که کروی، تخم مرغی یا بیضوی هستند و قطر آنها ۳ تا ۷ میکرومتر است. دیواره آسک یک جداره است و برای آزاد کردن آسكوسپورها از انتها شکافته می شود. ریسه های رویشی قارچ نخی شکل و یاخته های آنها درازتر از سلولهای ریسه های مولد آسک هستند. ریسه های مولد آسک از یاخته های کوتاه و نامنظم تشکیل شده، درست زیر کوتیکول سطح بالایی برگهای الوده متمرکز می شوند. میسلیوم موجود در شاخساره ها از نوع رویشی و در هر اندامی که مستقر باشد بین سلولی است.

بیماری پیچیدگی برگ هلو, بیماری پیچیدگی برگ گیلاس, مبارزه با بیماری پیچیدگی برگ هلو, مبارزه با پیچیدگی برگ گیلاس, خرید سم پیچیدگی برگ هلو, پیچیدگی برگ

چرخه بیماری و اپیدمیولوژی

آسكوسپورهایی که در بهار داخل آسکها روی برگهای پیچیده تشکیل می شوند با فشا آسکها آزاد و پخش می شوند. آسكوسپورها از راه جوانه زدن تولید کنیدی هایی می کند که سلولهای مخمری یا بلاستوسپور (blastospore) نامیده می شوند. این بلاستوسپورها هم خودشان از راه جوانه زدن تکثیر می شوند و سرانجام سرشاخه ها و جوانه های درخت پوشیده از آنها در سلولهای مخمری می توانند در انتهای شاخسارهها تکثیر پیدا کرده، در تمام فصول آغشته کنند. سلولهای مخمری و اسکوسپورها، قادرند در هوای خشک و گرم هم برای مدت چند ماه به حیات خود ادامه دهند.
سلولهای مخمری، برگهای جوان را آلوده می کنند، ولی زمان وقوع عفونت در مناطق مختلف میوه خیز متفاوت است و به نمو و مراحل تکاملی درخت بستگی دارد. در نواحی ای که نمو اولیه جوانه، سريع انجام می شود، آلودگی هنگام شکفتن جوانه روی می دهد. در بعضی از مناطق ممکن است فلسهای جوانه درخت در خلال ماههای زمستان – هنگام متورم شدن کند جوانه ها – آلوده و عفونی شوند. وقتی سلولهای مخمری با بافتهای تمایز نیافته جوانه ها تماس پیدا کنند، وقوع عفونت در هر دو سطح برگ میسر می گردد. بعد از وقوع عفونت در بافتهای میزبان، قارچ عامل بیماری از حالت سلولهای مخمری شکل پودوزی (ساپروفیت) به مرحله میسلیومی انگلی تغییر وضع می دهد. در این حالت سلولهای میزبان در مرحله تمایزیابی دچار اختلال شده، بزرگ نمی شوند، کلروفیلشان را از دست می دهند و در واکوئل های بزرگ آنها رنگدانه های قرمز جمع می شوند. فقط سلولهایی که در تماس با میسلیوم های قارچ قرار می گیرند دچار اختلال می شوند و آسکهای قارچ در سطح بالایی بافتهایی که دچار پررشدی (هیپرتروفی شده اند تشکیل می شوند. در مورد چگونگی وقوع عفونت و یک یا چند چرخه ای بودن بیماری، محققان به نتایج متفاوتی رسیده اند. براساس مطالعات ویلسون و اوگاوا (۱۹۷۹)، هنگام وقوع عفونت ابتدا اسپور با تولید زایده باریکی، خود را به سطح برگ مستحکم می کند؛ این زایدة نفوذی به تدریج بر سلولهای سطح برگ شار وارد می سازد و در نتیجه کوتیکول در این محل قدری متورم می شود. در این موقع محتویات اسپور وارد کوتیکول متورم شده، اسپور از بین می رود. رخنه زايده نفوذی از راه در هم گزارش شده است. هنگام وقوع عفونت انواع اسپورهای یک هسته ای، دو هسته ای و رشته های نفوذی دو هسته ای مشاهده شده اند. بیشتر محققان معتقدند که این بیماری یک چرخه ای است، ولی فیتزپاتریک (Fitzpatrick) معتقد است که در شرایط مناسب ممکن است عفونتهای مکرر در برگهای جوان رخ دهند.

در اوایل نمو جوانه ها چنانچه هوا سرد و مرطوب باشد، بیماری برگ پیچیدگی توسعه پیدا می کند . دمای بهینه، کمینه و بیشینه برای رشد قارچ به ترتیب ۲۰، ۸٫۹ و ۲۶ تا ۳۰ درجه ی سانتی گراد است. سلولهای مخمری در رطوبت نسبی ۹۵ درصد یا بیشتر می توانند جوانه بزنند

بیماری پیچیدگی برگ هلو, بیماری پیچیدگی برگ گیلاس, مبارزه با بیماری پیچیدگی برگ هلو, مبارزه با پیچیدگی برگ گیلاس, خرید سم پیچیدگی برگ هلو, پیچیدگی برگ

مبارزه با پیچیدگی برگ هلو

راه اصلی و عمده مبارزه با این بیماری سمپاشی درختان مبتلا با قارچ کش ها و استفاده از ارقام متحمل می باشد. رعایت اقدام های بهداشتی و عملیات زراعی در کنترل و مهار بیماری چندان موثر نیست. سمپاشی درختها با قارچ کشها معمولا زودهنگام و قبل از فصل نمو جوانه ها باید انجام شود. در کالیفرنیا سمپاشی درختها در پاییز و بعد از خزان برگها انجام می شود تا ضمن مبارزه با بیماری غربالی، پیچیدگی برگ هم مهار شود. با یک بار سمپاشی در پاییز بعد از خزان برگها با مخلوط بردوی 1/2 درصد بیماری کنترل می شود، ولی در مناطقی که شرایط آب و هوایی مناسب فراهم و ارقام حساس موجود باشند سمپاشی دوم در اواخر زمستان، قبل از باز شدن جوانه ها با همان فرمول توصیه می شود. هیچ یک از ارقام هلو و شلیل نسبت به بیماری پیچیدگی ایمن نیستند، ولی حساسیت آن ها به بیماری با هم فرق دارد و فقط تعداد کمی ارقام به این بیماری نسیتا مقاومند.

منبع : بیماری های مهم درختان میوه در ایران، دکتر محمد اشکان