آقطی سیاه از زمانهای قدیم مورد مصرف مردم بوده و از آن برای رفع امراض مختلف مانند دفع بلغم و صفرا استفاده میکردهاند. برگهای آن سبز رنگ، بیضوی، دندانه دار، بیدره و مرکب از ۵ تا ۷ برگچه میباشد. اگر برگها شکسته و مالش داده شود بوی بدی از آن متصاعد میشود. همه قسمت سبز گیاه سمی هستند.
آقطی سیاه ( سوداغ – پلم – خمان ) – Shrub in flower
نام علمی : Sambucus nigra L.
نام خانواده ( تیره ) : Capri foliaceae
بومی منطقه : جهانی : اروپا ، قفقاز ، آناتولی ، غرب سیبری
ایران : در آذربایجان غربی و کرمانشاه به صورت طبیعی یافت می شود ، و در فضای سبز نقاط مختلف کشور مورد استفاده قرار می گیرد .
مشخصات گیاه :
درختچه ای است بزرگ و نیمه خزان کننده
گل :
گلهای خوشه ای مسطح سفید رنگ که در اواسط بهار ظاهر می شوند ، گلهای این درختچه کاربرد دارویی دارد و به عنوان مثال به عنوان ملین و مسکن به کار برده می شود
برگ :
برگچه ها 3 تا 7 عدد به طول 4 تا 12 سانتی متر ، بیضوی تا بیضوی – تخم مرغی شکل ، نوک تیز ، رنگ سبز – سفید و گاهی سبز – زرد دیده می شود
میوه :
میوه ها سته کروی با حدود 5 میلی متر قطر و براق سیاه و آب دار است و به عنوان داروی خانگی و هم چنین برای تهیه مربا و کمپوست به مصرف می رسند

روش ازدیاد گیاه :
کاشت بذر و قلمه چوب نرم در اوایل بهار
کاربرد :
به عنوان پرچین و یا تک درختچه زینتی و مناسب برای پارکها
نیاز ها :
مکان های آفتابی تا قسمتی سایه را می طلبد و در خاک حاصل خیز مرطوب با زهکشی کامل بیشترین رشد را دارد و در مناطق معتدل بسیار سازگار است .
خواص درمانی آقطی سیاه :
از خواص داروئی آقطی با اسم محلی گندلش می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- در درمان رماتیسم و درد مفاصل موثر است .
2- ادرار آور است .
3- ملین و ضد یبوست می باشد و بهترین دارو برای رفع یبوست در افراد سالخورده و کسانی است که انقباضات روده بزرگ در آنها ضعیف شده است .
4- دم کرده برگهای خشک شده آن در رفع اسهال موثر است .
5-برای برطرف کردن درد و التیام بواسیر ، برگهای تازه این گیاه را له کرده و یا اینکه از آن پماد تهیه کنید و روی بواسیر دردناک بگذارید .
6- درمان کننده استسقاء یم باشد و آب اضافی را از بدن و از بین انساج خارج می سازد .
7- برای از بین بردن خارش بدن ، پوست ساقه آنرا در روغن بجوشانید و سپس آنرا صاف کرده و بگذارید سرد شود . این روغن را روی قسمت هایی که خارش درد بزنید .
8- برای جوشخوردن استخوان و مداوای شکستگی استخوان ، از دم کرده ریشه این درختچه استفاده کنید .
9- دم کرده گلهای خشک شده آقطی سیاه درمان کننده گریپ ، سرما خوردگی ، بیماریای دستگاه تنفسی و نقرس می باشد .
10- جوشانده گلهای خشک شده این گیاه برای معالجه برونشیت و ذات الجنب مفید است .
11- بخور گلهای آقطی سیاه برای درمان بیماریای سل مفید بوده و اخلاط چسبناک را از گلو خارج می سازد .
12- بیماریهای کلیه و مجاری ادرار را درمان می کند .
13- سنگ کلیه را خارج می سازد .
14- شیرمادران شیدره را زیادمی کند .
15- در درمان بیماریهای صرع مفید است .
16- جوشانده گلهای خشک شده آقطی سیاه را بصورت کمپرس روی زخم های اگزما بگذارید اثر مطلوب خواهد داشت .
17- خوردن یموه آقطی سیاه مالیده آن به سر باعث سیاه شدن مو و تقویت مو می شود .
18- جوشانده گلهای آقطی سیاه را روی سوختگی ها بگذارید و کمپرس کنید ف اثر شفابخش درد .
19- برای از بین بردن ورم چشم می توان چشم را با جوشانده گلهای این گیاه شستشو داد .
20- جوشانده برک این درخت آفت درختان و سبزیجات را از بین می برد .
21- اگر پوست حساس درید برای شستن صورت یا پاک مدرن آرایش از دم کرده آقطی سیاه استفاده کنید .
22- برای شادابی پوست صورت از بین بردن لکه ها و کک و مک می توان از ماسک زیر استفاده کدر :
گلهای خشک شده آقطی سیاه را دم کنید و مقدری پودر باقلای خشک را در ظرفی بریزید سپس دم کرده آقطی سیاه را روی آن ریخته و خمیری تهیه کنید . این خمیر را بصورت ماسک روی صورت بگذارید و پس از یک ربع ساعت بجوشانید این ماسک را هر روزه روی پوست خود بگذارید تا صورت را جوان و شاداب کند .
طبیعت آن سرد و خشک بوده که بشکل جوشانده، سرکه آقطی سیاه، دم کرده آقطی سیاه، شیره یا آب میوه و … مورد استفاده قرار می گیرد.
طرز تهیه جوشانده، سرکه آقطی سیاه، دم کرده آقطی سیاه، شیره یا آب میوه این گیاه به شکل زیر است
جوشانده: مقدر 60 گرم پوست ساقه، برگ و یا میوه این درختچه را در یک لیتر آب ریخته و بگذارید آهسته بجوشد تا حجم آن به نصف برسد . سپس آنرا صاف کنید .
سرکه آقطی سیاه: 10-20 گرم برگهای خشک شده این درختچه را در یک لیتر سرکه ریخته و بگذارید تا مدت دو هفته بماند و هر روز آنرا بهم بزنید پس از این مدت آنرا صاف کرده و در شیشه در بسته نگهداری کنید.
دم کرده آقطی سیاه: مقدر 100 گرم گل خشک شده این درختچه را در یک لیتر آبجوش ریخته و بمدت 10 دقیقه دم کنید . از این دم کرده م توانید برای شستشوی زخم ها استفاده کنید.
شیره یا آب میوه: میوه های رسیده آقطی سیاه را فشار داده تا شیره آن خارج شود . مقدار مصرف این شیره یک قاشق چایخوری مخلوط در یک لیوان آب می باشد.
مقدر مصرف این شربت یک قاشق غذا خوری قبل از هر غذا است.