بیماری لکه فابریایی میوه به و مبارزه با آن

لکه فابریایی که به آن لکه برگی «به» نیز گفته می شود، در بیشتر کشورها شیوع دارد. این بیماری علاوه بر «به» به درختان گلابی هم حمله می کند و میزبانهای اصلی آن گلابی و به هستند، ولی به تعداد زیادی از گونه های دیگر وردسانان از جمله از گیل هم حمله می کند. لکه فابریایی برگ در نواحی با آب و هوای گرم و مرطوب و بارندگی فراوان بیشتر شایع است و شدت بیماری در خزانه ها زیاد است. این بیماری در ایران، از مازندران روی به گزارش شده، ولی مورد مطالعه و بررسی قرار نگرفته، در باغهای گلابی ایران چندان شایع نیست.

نشانه های بیماری

نشانه های بیماری بیشتر روی برگ بروز می کنند، ولی روی میوه و سرشاخه های جوان هم دیده می شوند. در دو سطح برگهای جوان، لکه های ریز به قطر ۱ تا ۳ میلی متر و به رنگ قرمز متمایل به ارغوانی ظاهر می شوند. لکه ها به تدریج بزرگ و قهوه ای تیره می شوند و گاهی هاله ای زرد در اطراف لکه ها ظاهر می شود. گاهی لکه های متعدد نزدیک به هم می پیوندند . برگهای به شدت آلوده، بافت مرده و زرد رنگ شده، می ریزند. برگ ریزی در نیمه پایینی تاج پوشش درخت شدیدتر است. برگ ریزی شدید موجب ضعف درخت و کاهش محصول آن می شود. لکه های روی میوه شبیه لکه هایی است که روی برگ ظاهر می شوند. لکه های روی میوه های درشت کمی فرو رفته اند. میوه های به شدت آلوده ترک بر می دارند.

روی شاخه های روییده در همان سال، در اواسط تا اواخر تابستان، لکه های کوچک نامشخص و به رنگ ارغوانی متمایل به سیاه بروز می کنند؛ بعضی از این لکه ها ممکن است شانکرهای سطحی تبدیل شوند، ولی بسیاری از آنها در خلال فصل رویش سال بعد محو می شوند، به طوری که روی شاخه های دو ساله به ندرت آثار شانکر دیده می شود.

عامل بیماری

عامل بیماری لکه فابریایی به و گلابی Fabrea maculata است که (.Diplocarpon mespili ( Sor Sutton نیز نامیده می شود و شکل غیر جنسی آن Entomosporium maculation نام دارد. شکل غیر جنسی قارچ آسروولهایی کوچک و سیاه رنگ تولید می کند. آسروول ها در مرکز لکه ها قرار داشته، با غشای نازک، براق و سفیدی پوشیده شده اند و کنیدیها زیر آن قرار گرفته اند. هر کنیدی از چهار سلول و دو زایده تشکیل شده است

چرخه بیماری و اپیدمیولوژی

قارچ عامل بیماری زمستان را به صورت آسكوسپورهای تولید شده در آپوتس داخل برگهای آلوده زمستان گذرانده، کنیدی های موجود در لکه های برگهای مانده از سال قبل و شانکرهای شاخه های یک ساله به سر می برد. در بهار کنیدی های تولیدشده در لکه ها و زخمهای شاخه ها بر اثر بارش باران یا آبیاری بارانی از بالای درخت و نیز کنیدی های موجود در قطعات برگهای متلاشی شده روی زمین با آب باران انتشار پیدا می کنند.

آسكوسپورهای قارچ هنگام بارش باران و خیس شدن برگها از آپوتسهای تشکیل شده در برگهای عفونی زمستان گذرانده خارج و پخش می شوند. مطالعات نشان می دهند که حداقل مدت خیسی اندامهای درخت برای وقوع عفونت کنیدیایی در ۱۰، ۲۰ و ۲۵ درجه سانتی گراد به ترتیب ۱۲، ۸ و ۸ ساعت است. در سالهایی که زمستان ملایم و بهار پرباران باشند بیماری شدت می یابد. عکس العمل ارقام مختلف «به» و گلابی نسبت به این بیماری متفاوت است و ارقام مقاوم وجود دارند.

مبارزه

برگهای زمستان گذرانده عفونی، مهم ترین کانون اسپورهای قارچ برای وقوع عفونتهای اولیه هستند، از این رو جمع آوری و انهدام برگهای آلوده کف باغ، مخصوصا برگهای ریخته شده در خزانه ها به کاهش سطح بیماری کمک می کنند. برگهای جمع آوری شده را می توان سوزاند، یا زیر خاک دفن، یا به کمپوست تبدیل کرد. در صورتی که بیماری شدید باشد می توان آن را با ۳ تا ۵ بار سمپاشی با قارچکشهای مناسب در خلال فصل رویش کنترل کرد. قارچکشهای مؤتر در کنترل بیماری عبارتند از: مخلوط بردو، تیرام، فربام، زینب و کلروتالونیل. .