بیماری های مهم مرکبات در ایران

بیماری تریستزای مرکبات

نشانه های بیماری و میزبانها

1-  زردی در نهالهای بذری:

هر گاه بعضی از جدایه های CTV به ارقام معینی از گونه های مرکبات مانند نارنج، گریپ فروت و لیمو آب مایه زنی شوند، سبزردی و کمرشدی شدید در آنها پدیدار می شودچند هفته پس از پیوند زدن نهالهای لیموآب با پیوندک مبتلا به تریستزا، قسمتهایی از رگبرگهای برگهای جوان روشنمی شوند (vein clearing). به دنبال روشن شدن رگبرگها ساقه آبله ای نیز ممکن است و بروز کند.

2- زوال درختان مرکبات پیوند شده روی پایه نارنج:

هر گاه پیوندکهای پرتقال، گریپ فروت یا تانجرین آلوده به بعضی از سویه های CTV به پایه های نارنج پیوند شوند، نهالهای ایجاد شده کم رشد و سبز رد میشوند و در بیشتر موارد از بین می روند. علت زوال درختان آلوده، اثر مخرب ویروس روی آوندهای آبکشی پایه نارنج، درست زیر محل اتصال پایه و پیوندک است. زوال ممکن است در خلال دوره ای چند ساله روی دهد (زوال تدریجی)،

یا خیلی سریع (زوال سریع) باشد. درختان مبتلا به زوال تدریجی معمولا در بالای محل پیوند بر آمادگی دارند و مبتلا به ساقه آبله ای از نوع لانه زنبوری در محل پایه نارنج هستند (عکس ۶-۱۹). درختانی که دچار زوال سریع هستند، نشانه های لانه زنبوری در آنها دیده نمی شود، ولی ممکن است در زیر پوست آنها نوعی خط قهوه ای در محل اتصال پایه و پیوندک به وجود آید که با کندن پوست درخت، قابل دیدن است.

٣. ساقه آبله ای در لیمو آب، گریپ فروت و پرتقال:

درختانی که به CTV شدیدا آلوده باشند دچار کم رشدی می شوند و حالت درختچه ای پیدا می کنند. برگها سبز رد و سرشاخه های آنها شکننده می شوند، به طوری که با خم کردن آنها به آسانی می شکنند. هر گاه پوست این نوع سرشاخه ها برداشته شود،

حفره های کشیده در چوب آنها دیده می شود در آلودگی درختان با سویه های شدیدتر ویروس، حفره ها ریزتر و با انگوم همراهند. بروز ساقه آبلهای شدید موجب کاهش کمیت و کیفیت میوه میشود. . لیموی رانگپور و راف لمون ارقام متحمل به CTV شناخته شده اند،

عامل و چرخه بیماری تریستیزای مرکبات

عامل بیماری ویروسی عضو گروه کلستروویروس، به شکل رشته ای خمش پذیر، این بیماری توسط حشرات ناقل  و پیوند منتقل میشوند بنایراین مبارزه با حشرات ناقل آن از جمله شته استوایی مرکبات T . aurantii ،  Toxoptera citricida و شته پنبه (Aphis gossypii) واجب است.

مبارزه با بیماری تریستیزای مرکبات

1-قرنطینه و جلوگیری از انتقال بیماری به مناطق دیگر

2- در صورت مشاهده در باغ، مبارزه با حشرات ناقل به محض دیده شدن، در این شرایط برای این حشرات آستانه اقتصادی مبارزه ای وجود ندارد

3- استفاده از پیوند های مناسب و عاری از بیماری پایه همسانهای نارنج سه برگچه ای به تریستزا مقاوم است

4- از ریشه درآوردن درختان بیمار و سوزاندن آن ها

بیماری جاروک لیموآب(لیموترش، مرکبات)

جاروک لیموآب که عامل آن نوعی فیتوپلاسماست، یکی از بیماریهای بسیار زیان آور درختان لیمو آب است. این بیماری اولین بار در دهه ۱۹۷۰ در سواحل شمالی سلطان نشین غمان دیده شد، شده است. دامنه انتشار آن در سال ۱۹۸۹ به امارات متحده عربی رسید و اخیرا از هندوستان هم گزارش شده است

عامل و نحوه انتقال

برای عامل جاروک لیموآب و مرکبات نام دو اسمی Candidatus Phytoplasma aurantifolia پیشنهاد شده است. فیتوپلاسماها معمولا با زنجرک و پسیل منتقل می شوند. انتشار طبیعی فیتوپلاسماها سریع است و در باغهای میوه انتقال از درختی به درخت دیگر صورت می گیرد. این روش انتشار مؤید آن است که نوعی حشره تغذیه کننده از درختان مرکبات این فیتوپلاسم را انتقال می دهد. زنجرکی به نام Hishimonus phycitis از تعداد زیادی درختان لیموآب مبتلا به جاروک در عمان، امارات متحده عربی و ایران گرفته شده و در ۲۵ در حساب آنها وجود فینو پلاسما به اثبات رسیده است.

 

در ایران فیتوپلاسمای عامل جاروک با پیونا به لیمو ترش، با کمک سس از لیمو ترش به پروانش و از پروانش به لیمو ترش انتقال داده شده است. همچنین شامل این بیماری با پیوند و سپس به گیاهان علفی بادنجان، بادنجان زینتی، تاجریزی، توتون، داتوره و گوجه فرنگی متنا گردیده است. انتقال عامل جاروک با زنجرک تاکنون ثابت نشده است.

مبارزه

۱٫برای انتقال مواد ازدیادی درختان مرکبات مقررات و ضوابطی ضروری اند تا از ورود این بیماری به کشورها یا نواحی عاری از جاروک جلوگیری شود.

 

٢. در نواحی ای که این بیماری شایع است، درختان آلوده باید به سرعت ریشه کن شوند و در باغهای جدید ارقام مقاوم یا حداقل متحمل بکارند. بررسیهای صالحی و دیگران (۱۳۸۳) نشان می دهند که تمام انواع لیموترش، لیمو بی تیغ، لیموی خیاری، بکرائی، ماکروفیلا، رانگپور، لایم، بالنگ، لیمو لامپی و راف لمون به جاروک فیتوپلاسمایی حساسند، ولی لیمو لیسبون، لیمو ایرانی و نارنج در برابر این بیماری متحمل هستند.

 

شانکر باکتریایی مرکبات

این بیماری به برگها، میوه ها و سرشاخه ها حمله می کند و لکه های زخم مانند برجسته ای روی آنها به وجود می آورد. لکه های شانکر باکتریایی کوچک هستند، لکه های تازه تشکیل شده روی میوه ها معمولا برجسته و جوش مانند هستند. بعدا جوشها چوب پنبه ای و مانند قله آتشفشان می شوند، یعنی مرکز جوشها فرو رفته و پیرامون آنها برآمده می شوند. جوشهای روی میوه و سرشاخه ها سطحی اند و عمق آنها ۱ تا ۳ میلی متر بیشتر نیست از ویژگیهای لکه های شانکر باکتریای این است که حاشیه زردرنگی پیرامون آنها وجود دارد. این هاله زرد به تدریج که سن اندامها افزایش می یابد، محو می شود.

عامل بیماری

عامل تیپ آسیایی شانکر باکتریایی مرکبات Xanthomonas axonopodis pv. citri است که قبه X . campestris pv . citri نامیده می شد. این باکتری میله ای شکل، گرم منفی و دارای یک تاژک قطبی و هوازی اجباری است.

 

مبارزه با شانکر باکتریایی مرکبات

۱٫حتی الامکان با رعایت اقدامات بهداشتی و قرنطینه ای از ورود بیماری به مناطق سالم ممانعت شود.

٢. در مناطقی که بیماری شایع است، از ارقام مقاوم مرکبات، مانند پرتقال والنسیا و انواع نارنگی (در باغهایی که جدید احداث می شوند) بهره گرفته شود.

۳٫ غرس درختان بادشکن به منظور جلوگیری از وزش باد و در نتیجه انتشار عامل بیماری مفید است.

۴. بریدن شاخه های بیمار، انهدام اندامهای آلودهی قطع شده، و سمپاشی درختان بهسازی شده با قارچ کشهای مسی در کنترل بیماری مؤثرند.

گیاهچه میری مرکبات

نشانه های تیپ گیاهچه میری در سطح خاک روی طوقه گیاهچه ها (دان نهالها) پدیدار می شوند. بافتهای جوان و حساس طوقه گیاهچه ها در سطح خاک فاسد، قهوه ای رنگ شده، گیاهچهها خشک می شوند. اگر گیاهچه میری بر اثر Rhizoctonia solani باشد ریشه های گیاهچه های بیمار نیز دچار پوسیدگی می شوند. بیمارگرهای گیاهچه میری می توانند موجب پوسیدگی یا فساد جوانه های بذر پیش از سبز شدن هم بشوند که در این حالت درصدی از بذرهای کاشته شده در خزانه سبز نمی شوند.

 

مبارزه با گیاهچه میری

اساس کنترل گیاهچه میری مرکبات، بر (۱) انتخاب بذر و زمین بکر و سالم و (۲) سالم سازی و ضدعفونی خاک خزانه ها استوار است. برای ضدعفونی خاک خزانهها قبل از بذر کاری می توان از متیل بروماید به مقدار توصیه شده با استفاده از اپلیکاتور و پوشش سطح خزانه با پلاستیک استفاده کرد. گیاهچه میری در خاکهایی که بعد از ضدعفونی، مجددا آلوده شوند، نسبت به گیاهچه میری در خاکهای معمولی شدیدتر بروز می کند، زیرا در خاکهای ضدعفونی شده، بیمارگرهای رقیب و هیپرپارازیت ها بر اثر ضدعفونی منهدم شده اند. همچنین نباید خزانه های مرکبات بیش از نیاز آبیاری شوند.

کپک دوده ای مرکبات

کپک دوده ای یا دوده مرکبات، در شمال بسیار شایع است و بروی سطح میوه و برگ و شاخه حالت دوده ی سیاهی فرامیگیرد. عامل این بیماری که کاهنده میزان فتوسنتز گیاه است و گیاه را از رشد باز میدارد قارچی به نام Capnodium citri است.حشرات مکنده ای که عسلک تولید میکنند مانند شته ها و… باعث چسبندگی این قارچ های موجود در هوا به سطوح درخت مرکبات است بنابراین در قدم اول مبارزه با این بیماری ابتدا باید با حشرات مکنده روی درخت مبارزه کرد و برای این کار توصیه میشود 2 الی 3 بار در سال سمپاشی صورت گیرد،

 

یک بار در اسفند ماه، یک بار هم در بهار زمانی که میوه درخت اندازه فندق شده است. و دفعه سوم در شهریور و استفاده از سموم حشره کش فسفره تماسی و گوارشی و سیستمیک و روغن سمپاشی.

انگومک مرکبات

انگومک که به آن پوسیدگی فیتوفترایی طوقه و ریشه میگویند و ریشه مرکبات و گموز مرکبات نامیده میشود.

نشانه های بیماری

پوسیدگی طوقه و تنه مرکبات : بروی طوقه و بن درخت مشاهده میشود ولی اگر گیاه رقم مقاوم باشد قسمت پیوندی درخت از پایه به بالا بروز میکند و قسمتهای عفونی دیده میشود.انگوم خارج شده از درخت در اب انحلال پذیر است و ممکن است بعد بارندگی شدید از بین برود.

پوسیدگی ریشه : فساد ریشه ای از ویژگی های مهم فیتوفترا است. رنگ ریشه عوض شده و نرم میشود. آبگز شده و به صورت رشته ای میشود که به راحتی کنده میشود.

پوسیدگی میوه : باعث ایجاد پوسیدگی قهوه ی روی میوه میشود. بافت میوه چرمی میشود. در ایران میوه هایی که اغلب نزدیک به میوه هستند آلوده میشوند.

 

مبارزه انگومک مرکبات

الف)- پیشگیری

1- استفاده از ارقام مقاوم، 2- محل پیوند باید 25 تا 30 سانتی متر از خاک بالاتر است. 3- از انباشتن خاک و کود در اطراف طوقه جلوگیری شود 4- آیش  6 تا 12 ماهه میزان فیتوفترا را کاهش میدهد 5- مدیریت صحیح آبیاری در اقلیم خشک ضروری است.

ب) بهسازی درختان بیمار

1-ابتدا خاک اطراف طوقه برداشته شود،درختان بیمار باید به صورت جداگانه آبیاری و با تعبیه مرز پشته خاکی مناسب از رسیدن اب جلوگیری شود

2- محل آلودگی باید با چاقو تراشیده تا به بخش سالم برسد. سپس با محلول بردو 2 درصد یا قارچ کش مسی دیگر محل را ضدعفونی کنید.  و پس از خشک شدن با چسب باغبانی بپوشانید.

 

ریزبرگی یا استابورن مرکبات

در باغ های جوان مناطق خشک و گرم جهان شیوع دارد.نشانه های بیماری به صورت شاخ و برگ های فشرده، برگهای فنجانی شکل شده، و نقوش سبزرد روی آن ها ظاهر میشود که با نشانه های کمبود اشتباه گرفته میشود.میوه ها کم رشد و کوچک شده و مخروطی شکل و نامتقارن میشوند. رنگ میوه تا زمان برداشت سبز میماند و نارنجی نمیشود.

عامل بیماری

میکوپلاسمایی به نام Spiroplasma citri است.

 

مبارزه با بیماری

1-در مناطقی که شایع نیست ، میتوان از پیوندک سالم استفاده کرد و از انتشار بیماری جلوگیری کرد

2- در جایی که ناقلان آن بومی هستند و در غیرمرکبات بیماری وجود دارد مبارزه مشکل است،و ریشه کنی درختان آلوده در سنین اولیه و استفاده از رقم مقاوم و پیوند سالم و عاری از بیماری توصیه میشود

3- تیمار درختان با تتراسیکلین هم نتیجه خوبی در سطح کوچک داشته است.

 

نماتد ریشه مرکبات و زوال مرکبات

نماتد باعث مرگ نمیشود اما نوعی زوال تدریجی ایجاد میکند. درختان جوان را ضعیف کرده و اگر هجوم زیاد باشد میوه را کم رشد و کوچک و برگ  آنها را کم کند. برگها ممکن است زرد شوند. میزان آلودگی به فاکتورهای زیادی مرتبط است از جمله تیپ خاک، عملیات های زراعی، رطوبت، شوری و رقم پایه.

نشانه های اختصاصی روی ریشه درختان مرکبات مشاهده میشود و ریشه ها کلفت شده وبروی سطح آنها آلودگی های گل مانند زیادی دیده میشود.

عامل بیماری

نماتد عامل Tylenchulus semipenetrans است که نماتد ماده بالغ غیرمهاجر و گلابی شکل است. به صورت گروهی کم جمعیت در سطح ریشه رشته ای مرکبات در زیر پوشش ژلاتینی بقایای تخم دیده میشوند.  لاروهای جوان ت سن دوم در داخل تخم میمانند و تکامل مییابند. این جانواران تنها با میکروسکوپ قابل مشاهده هستند.

مبارزه

-استفاده از زمین های بکر و آلوده نشده

– انتخاب نهال عاری از بیماری

– در صورتی که در مجاورت باغ آلوده هستید از ورود خاک، اب و نهال آلوده از آن باغ جلوگیری بعمل آورید

– استفاده از نماتدکشهای بعد از کاشت درخت مثل آلدیکارب، فنامیفوس، در کشورهایی که مجاز هست در کاهش جمعیت نماتد موثر است. توجه به این نکته که نماتدکش ها در شرایط خاص آب های زیرزمینی را آلوده میکنند بسیار مهم است.

اگزوکورتیس مرکبات

بیماری ویروئیدی است که مرکبات پیوند شده روی پایه‌های سیترنج مشاهده می‌شود. در درخت‌های بیمار رشد متوقف شده و تنه پوسته پوسته می‌شود. در لیمو شیرین، لمون و بالنگ این بیماری بیشتر دیده می‌شود. اگر روی پایه‌های مقاوم پیوند شده باشد گیاه دچار پاکوتاهی می‌شود.

عامل بیماری

ویروئید اگزوکورتیس CEvd نام دارد. بزرگترین ویروئید مرکبات است و متعلق به جنس Pospoviroids است.در برابر تیمار حرارتی و شیمیایی مقاوم است. با پیوند  منتقل میشود

 

مبارزه

درختان بیمار را نمیتوان سالم ساخت برای همین بایستی روش پیشگیری را مدنظر قرار داد.  استفاده از پیوند و نهال سالم ضروری است. لوازم باغبانی هم باید با سدیم هیدروکسید ضدعفونی شوند.

بیماری لکه قهوه‌ای آلترناریایی

عامل ایجاد این بیماری نوعی قارچ به نام آلترناریا است. این بیماری در برگ، میوه و سرشاخه‌ها آلودگی ایجاد می‌کند. در برگ لکه‌های کوچک با حاشیه زرد، نکروزه شدن برگ‌ها و ریزش آنها، در میوه جوش‌های کوچک چوب پنبه‌ای با حاشیه زرد و نهایتا ریزش میوه‌ها.

علائم کمبود عناصر در مرکبات

کمبود آهن در مرکبات

در بیشتر مناطق کمبود آهن معلول نامحلول بودن ترکیبات آهن در خاک است تا ناکافی بودن آن. مقداردر دسترس بودن آهن برای گیاه در خاک اسیدی بیشتر از خاکهای خنثی است. نشانه ها نخست سبزردی روی برگ های جوان؛  در این حالت تمام سطح برگ سبز روشن تا زرد میشود. مصرف ترکیبات معدنی و غیرکلاتی آهن باعث میشود آهن در دسترس گیاه نباشد بنابراین نباید استفاده شود. در خاک هایی که کمبود آهن دارند توصیه میشود از پایه ی نارنگی رقم کلئوباترا استفاده شود.

 

کمبود روی Zinc در مرکبات

روی شاخساره ها جوان و تازه روئیده ظاهر میشود، سبزردی، کوچک شدن برگها، کوتاه شدن فاصله گره ها در سرشاخه ها. اگر کمبود شدید باشد سرشاخه های تازه روئیده بیشتر و افراشته تر میشود واگر خفیف باشد روی تعدادی از شاخه های انتهایی و به طور پراکنده ظاهر میشود. اگر شدید باشد برگها ریخته و شاخه ها دچار شکستگی میشوند . محلول پاشی روی تنها روی برگ تاثیر دارد و اثری بر اندازه برگها ندارد.

 

 

 

کمبود مس در مرکبات

کم رشدی، کوچکی و تیرگی رنگ سبز برگها علائم کمبود مس است. ممکن است حفره های صمغ به رنگ قهوه ای در شاخه و شاخچه ها دیده شود که در این حالت شاخچه ها از انتها به سمت بن خشک میشوند.  در میوه نشانه ها به صورت لکه های چوب پنبه ای به رنگ قهوه ای است که در سطح یا داخل پوست به وجود میآید. برای جلوگیری از کمبود مس در درختان در مناطق مرکزی و جنوبی ایران، سمپاشی با قارچکش های مسی مثل بردوی 1-1-100 توصیه شده است.

کمبود منیزیم در مرکبات

بیشتر در باغهایی که در خاکهای شنی ایجاد شده اند دیده میشود. در این گونه خاک ها منیزیم کم است.  به طور معمول در خاکهای آهکی دیده میشود. بارزترین نشانه کمبود منیزیم زردی برگها از نوک و حاشیه برگهاست و به سمت دمبرگ می رود. به گونه ای تمام پهنک برگ زرد میشود. کمبود منیزیم را در خاکهای اسیدی را میتوان به آسانی با مصرف کودهای شیمیایی منیزیم دار قابل حل در آب برطرف میشود. بهسازی درختان در خاکهای آهکی دشوار است.  اگر حالت بحرانی باشد باید محلول پاشی شاخساره هادرخت با ترکیب منیزیم کنترل شود. استفاده از ترکیبات کلاتی منیزیم دار همراه با محلول پاشی موثر است.

 

آفات مهم مرکبات در ایران

 

کنه زنگار مرکبات: Phyllocoptruta oleivora

کنه زنگ مرکبات روی برگ و سرشاخه های جوان تغذیه کرده و علامت  Brownzing برنزه شدن  را بوجود می آورد. این کنه با تغذیه از سطح رویی برگ باعث ایجاد لکه های کوچک قهوه ای می شود که به آن زنگار  Russeting  می گویند. بیشترین خسارت برگ وقتی است که از سطح زیرین برگ تغذیه می کنند. خسارت به برگ های پایین تر باعث ریزش برگ مخصوصا در اواخر پاییز میشود. بروی میوه باعث کاهش اندازه میوه و بازارپسندی و نیز افزایش ریزش میوه  می گردد. میوه های خسارت دیده والنسیا و گریپ فروت آب بیشتری از دست می دهند و در نتیجه ریزش میوه افزایش می یابد. میزان ریزش با افزایش درجه حرارت، کمی افزایش می یابد.

 

مبارزه

مبارزه با این آفت ، زمان مشخصی نداشته بلکه به محض مشاهده اولین آثار خسارت آفت می توان مبارزه را شروع نمود .بارها مشاهده گردیده بدلیل تاخیر در مبارزه شیمیائی علیه این آفت ظرف یک هفته تا ۱۰ روز قسمتهای وسیعی از باغ آلوده شده است .

نکته مهم دیگر در اصول مدیریت با این کنه ارزیابی مبارزه انجام شده و ادامه بازدیدهای هفتگی پس از مبارزه می باشد تا در صورت مشاهده کنه و علائم خسارت ، مبارزه با ترکیب دیگری از کنه کشهای مؤثر انجام پذیرد .

از کنه کشهای مؤثر ذیل می توان در مبارزه شیمیائی با این آفت استفاده نمود:

نئورون ۱/ ۵ در هزار

آمیتراز ۲ در هزار

انویدور ۰/ ۳ در هزار

ورتیمک ۰/ ۲۵ در هزار

زینب یا مانکوزب ۲ در هزار

سان مایت ۰/ ۵ کیلو در هزار

 

حلزون های مرکبات

راب بزرگ خانگی

حلزون قهوه ای مرکبات

حلزون کوچک مرکبات (حلزونِ سفید باغها)

خسارت و تغذیه آنها به صورت ایجاد سوراخهای متعدد و خوردگی از برگها و میوه ها میباشد که به علت تغذیه از میوه های مرکبات شرایط ریزش و پوسیدگی زودهنگام آنها را در داخل باغ فراهم میکنند. همچنین در نهالستان ها بدلیل تغذیه از جوانه ها و برگ های جوان سبب از بین رفتن نهال های جوان می شوند.

 

مبارزه

زراعی

علف های هرز به ویژه علفهای هرز برگ پهنی که در خزانه ها، نهالستان ها و سایه انداز درختان مرکبات می رویند و بقایای گیاهی درون باغ از مهمترین مکانهای تغذیه و استراحت نرم تنان در باغهای مرکبات است. از بین بردن علفهای هرز خزانه ها و زیر درختان بوسیله وجین کردن و شخم زدن، شرایط را برای فعالیت راب ها و حلزون ها نامساعد می سازد. محلول پاشی با علف کشهای توصیه شده بر روی علف های هرز، یکی دیگر از روش های نامساعد کردن شرایط محیطی برای راب ها و حلزو نها است.

شیمیایی

متالدئید بصورت نواری در اطراف طوقه درختان نارنگی قرار داده می شود تا را بها و حلزون ها هنگام نزدیک شدن به تنه درخت از آن تغذیه نمایند. در با غهای با سابقه آلودگی، جهت کنترل را بها و حلزو نهای بالغ قبل از تخمریزی نیز بهتر است این کار انجام شود.

فیزیکی

استفاده از تله های جاذب  بطری های پلاستیکی حاو ی ۱۰-۵  میلی لیتر ماءالشعیر بعنوان تله جاذب در سایه انداز درختان قرار داده میشود. بطری ها درعمق ۵ سانتی متری داخل خاک قرار گرفته و در دو طرف بطری در سطح خاک شیاری به ابعاد ۳ در ۳ سانتی متر ایجاد میگردد تا رابها وحلزون ها بتوانند براحتی وارد بطری ها شوند.

بالشتک مرکبات Pulvinaria aurantii

بالشتک مرکبات علاوه بر تغذیه از شیره گیاهی، با ترشح مقدار زیادی عسلک سبب جذب قارچ فوماژین (دوده)  می گردد

 

کنترل بالشتک

نقاط اوج جمعیت پوره های سن اول که حساس ترین مرحله آفت هستند در نسل های اول و دوم به ترتیب د ر اواخر خرداد تا اوایل تیر و اواخر شهریور تا اوایل مهرماه می باشد. بنابراین پیشنهاد می گردد که کنترل شیمیایی طبق دستورالعمل کمیته پیش آگاهی آفات مرکبات هر استان در این زمان ها و همچنین در اسفند ماه با استفاده از روغن امولسیون شونده صورت پذیرد. کفشدوزک کریپت مهم ترین حشره شکاری بالشتک مرکبات در با غهای مرکبات شناسایی گردید.

پیشنهاد میگردد که نسبت به پرورش و نگهداری این کفشدوزک در زمستان و رها سازی آن در او اسط بهار و همزمان با فعالیت آفت اقدام شود. با توجه به تغذیه بالای لارو کفشدوزک کریپت از تخم های بالشتک، رهاسازی آنها در اواسط خرداد، همزمان با اوج حضور کیسه های تخم توصیه می گردد. هرس زمستانه درختان مرکبات با بریدن شاخ ههای آلوده به شپشک و نیز حذف شاخه های خشک و نرک سبب کاهش تراکم جمعیت آفت در بهار سال بعد می شود.

شپشک استرالیائی Icerya purchase

شپشک استرالیائی یکی از مهم ترین آفات با غهای مرکبات استان مازندران و شرق استان گیلان است و بر روی ارقام مختلف مرکبات مشاهده م یگردد. تراکم آفت در باغ های انبوه و روی درختان مسن بویژه لیمو شیرین بیشتر است. این آفت علاوه بر تغذیه از شیره گیاهی، با ترشح مقدار زیادی عسلک سبب جذب قارچ فوماژین (دوده) می گردد. تراکم آفت در با غهای انبوه و روی درختان مسن بویژه لیمو شیرین بیشتر است. در با غهای آلوده با تراکم بالای آفت تمام سطح شاخه درختان با مراحل مختلف آفت پوشیده می شود.

 

کنترل شپشک استرالیایی

مؤثرترین راه کنترل آفت استفاده از کفشدوزک استرالیائی است R. Cardinalisکه طی ۴ تا ۶ هفته جمعیت شپشک استرالیائی را کنترل میکند. از آنجا که کفشدوزک مذکور در باغهای مرکبات استان بویژه باغهایی که سمپاشی نمی شود، بطور پراکنده وجود دارد لذا حفظ و حمایت این کفشدوزک در با غ ها و پرورش و رهاسازی آن درکانون های آلوده از اهمیت بسزایی برخوردار است. هرس داخلی تاج و حذف شاخ ههای خشک و متقاطع بویژه در درختان مسن که مکان های مناسبی برای آفت محسوب میشود و هرس قسمت های پایینی تاج در درختان جوان از روش های مبارزه زراعی است که درکاهش جمعیت و میزان خسارت آفت مؤثراست.

سپردار قهوه ای مرکبات Chrysomphalus dictyospermi

این آفت بیشتر به برگ و میوه و گاهی به شاخه های سبز مرکبات حمله و از شیره گیاهی تغذیه میکند. در اثر تغذیه آفت   برگها ریزش نموده و میوه ها کوچک میمانند. آفت مذکور بر روی میوه منتقل شده و با ایجاد لکه های زرد رنگ در محل تغذیه، موجب کاهش بازارپسندی محصول میگردد. در بین درختان مرکبات، نارنج و پرتقال وسپس نارنگی بیش از سایر ارقام مورد حمله واقع می شوند.

 

کنترل سپردار قهوه ای مرکبات

یکی از شکارچی های Chilocorus bipustulatus کفشدوزک نقاب دار دولکه ای مفید و موثر در کاهش جمعیت این آفت  میباشد که در با غهای مرکبات بطور پراکنده وجود دارد. حشرات کامل این کفشدوزک از حالات مختلف سپردار قهوه ای و سایر سپردار ها تغذیه میکنند.  روغن پاشی در حضور حداکثر پوره های متحرک سن یک روش مناسب کنترل آفت است.

مگس میوه مدیترانه ای: Ceratitis capitate

این حشره در مرحله لاروی از گوشت میوه مرکبات تغذیه میکند و با ایجاد زخم در سطح پوست میوه موجب نفوذ قارچ عامل کپک آبی و باکتری ها میشود، که به نوبه خود باعث پوسیدگی و لهیدگی میوه می شود. میوه های آلوده پوسیده و معمولاً ریزش می کنند.

 

کنترل مگس مدیترانه ای

-قرنطینه

– جمع آوری تمامی میو ه های نارنج باقی مانده از سال قبل و انهدام میوه های آلوده و مشکوک باعث کاهش انتقال آلودگی به سال بعد می شود.

– با توجه به زمستان گذرانی آفت به صورت شفیره در عمق ۱ تا ۵ سانتی متری خاک استفاده از شخم سطحی به شکلی که به ریشه درختان آسیب وارد نکند باعث ایجاد تلفات در شفیره ها می گردد.

-عدم نگهداری میوه های آلوده یا مشکوک به آلودگی در انبارها  شکار انبوهدر شکار انبوه در صورتی که از جل بکننده حشره نر (تریمدلور) استفاده شود، جمعیت حشره نر کاهش میابد ولی خسارت به محصول به علت وجود حشرات ماده ادامه می یابد. استفاده از جلب کننده های تغذی های یا سنتزی مسموم برای جلب وکشتن جنس نر و ماده آفت در سطح وسیع با استفاده از سراتراپ، بیولور و یا پروتئین هیدرولیزات مسموم می تواند آفت را به طور مؤثری کنترل کند.

سمپاشی شیمیایی

۱۰۰ لیتر آب + ۳ لیتر) طعمه پاشی با پروتئین هیدرولیزات ۳% و مالاتیون ۲ در ۱۰۰۰پروتئین هیدرولیزات + ۲۰۰ سی سی مالاتیون (در ساعات صبح که معمولا تمام درخت ر ا پوشش نمی دهند و سمت نورگیر درخت را با این طعمه پوشش    میدهند و سم پاشی نیز در هر چند ردیف یکبار انجام می شود.

پسیل آسیایی مرکبات Diaphorina citri

آفت با تزریق بزاق سمی رشد معمول شاخسار ههای جوان متوقف و بدشکل می شوند. در این آفت با فعالیت تغذ ه ای مستقیم خو د روی مرکبات خسارت میزند. در اثرتغذیه اثر فعالیت آفت برگ ها پیچیده و با عسلک زیاد پوشیده می شوند. این پسیل ناقل بیماری (Greening) میوه سبز مرکبات کنترل می باشد.

 

مبارزه وکنترل پسیل آسیایی

-استفاده از تله های زرد چسبنده در باغ ها و کشت یونجه در پای درختان مرکبات به دلیل افزایش رطوبت و ایجاد پناهگاه برای دشمنان طبیعی نقش مهمی در کاهش جمعیت دارد. همچنین کوددهی و آبیاری مناسب جهت تقویت درختان مرکبات از عوامل مهم و مؤثر در کاهش خسارت پسیل آسیایی مرکبات است.

-کنترل شیمیایی در زمان اوج جمعیت این آفت طبق دستورالعمل کمیته پیش آگاهی آفات مرکبات هر استان انجام گیرد.    بر اساس آمار و بررسی های انجام شده، این آفت داری ۳ اوج جمعیت در منطقه سرباز بلوچستان در اواخر بهمن ماه، اواخر ادیبهشت ماه و اواخر مرداد ماه بوده که باید در زمان مناسب و بر اساس هر منطقه و نوع میزبان کنترل صورت گیرد. شایان ذکر است در صورت همزمانی اوج جمعیت آفت با شکوفه دهی باغ های مرکبات با توجه به تاثیر سوء سموم شیمیایی بر روی ریزش گل ها و حشرات مفید باید از ترکیب شیمیایی کم خطر استفاده کرد.

مینوز برگ مرکبات Phyllocnistis citrella

لاروهای مینوزبرگ مرکبات بعد از تفریخ با ایجاد کانال در اپیدرم برگ از پارانشیم داخل آن تغذیه م ی کند. تغذیه آفت باعث چی نخوردگی بر گ ها و ایجاد دالا نهای رنگ پریده روی آنها می شود. خسارت عمده این آفت در خزان ههای بذری انتظار و پیوندیمرکبات و با غ های جدید الاحداث اس ت. در صورت شدت آلودگی پروانه مینوز در بعضی مواقع روی میوه خسارت می زند. کنترلبا توجه به تحقیقات صورت گرفته این آفت فقط در نهالستانها و درختان زیر ۵ سال دارای خسارت اقتصادی می باشد و در با غهای مس نتر به هیچ وجه کنترل شیمیایی توصیه نمیشود.

 

کنترل و مبارزه با مینوز برگ

-هرس شاخه های آلوده از تراکم نسل بعدی آفت می کاهد.

-حذف پاجوش ها و جوانه ای دیر هنگام به منظور حذف انتقال آفت به نسل بعد

-استفاده از کودهای ریز مغذی به منظور تکمیل رشد سرشاخه های حوان در کمترین زمان ممکن.

سم پاشی فقط در نهالستان ها و باغ های جوان غیر بازده انجام شود.

کنفیدور ۰٫۳۵ در هزار

دیمیلین ۰٫۵ در هزار

پروانه برگخوار مرکبات Papilio demoleus

پروانه‌ی برگخوار مرکبات یکی از آفات مهم اقتصادی نهالستان‌ها و درختان جوان مرکبات در بیشتر نقاط ایران و جهان است. پروانه برگخوار مرکبات تقریبا در کلیه نقاط مرکبات خیز کناره های خلیج فارس و دریای عمان وجود دارد. در استان هرمزگان، خوزستان و بلوچستان به مرکبات خسارت وارد می کند. در استان فارس این آفت خصوصا در نواحی جهرم، فیروز آباد، داراب، شیراز و کازرون انتشار دارد. در استان کرمان نیز در شهرستان های جیرفت، بم، بافت و کهنوج انتشار دارد.

 

کنترل

معمولا روی درخت تراکم لاروها زیاد نیست و بندرت خسارت آن ها ارزش اقتصادی دارد. لذا توصیه می شود که حتی المقدور از مبارزه شیمیایی روی این آفت خودداری شود. زنبوری با نام Pteromalus puparum شفیره های این آفت را پارازیته می کنند. اما در صورتی که جمعیت زیاد باشد به محض دیده شدن لارو روی برگ‌ها از سموم  حشره کش فسفره استفاده میتوان کرد.