شناسایی و مبارزه با مگس میوه ی مدیترانه ای

مگس میوه مدیترانه ­ای Ceratitis capitate (Wiedemann) ، آفتی است پلی­فاژ و تاکنون بیش از 400 گونه ی گیاهی به عنوان میزبان آن گزارش شده است و در شمال تقریبا به هر میوه ای خسارت وارد میکند (به جز کیوی). ﻣﮕﺲ ﻣﻴﻮه ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧﻪای ﻳﻜﻲ ازﻣﺨﺮبﺗﺮﻳﻦ آﻓﺎت ﻛﺸﺎورزی در ﺟﻬﺎن اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻧﺘﺸﺎر وﺳﻴﻊ آن در ﺟﻬﺎن، ﺗﺤﻤﻞ ﺑﻬﺘﺮ ﺷﺮاﻳﻂ آب وﻫﻮای ﺳﺮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﻣﮕﺲ ﻣﻴﻮه و داﻣﻨﻪ ﻣﻴﺰﺑﺎﻧﻲ وﺳﻴﻊ آن دارای ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺧﺴﺎرت اﻗﺘﺼﺎدی در ﺑﻴﻦ ﮔﻮﻧه های مگس میوه است. این مگس از خانواده ی Tephridtidae می باشد که به آن ها مگس های رنگی نیز گفته می شود برخلاف مگس میوه مدیترانه ای، مگس خربزه و یا مگس گیلاس که از این خانواده می باشند پلی فاژ نیستند و دامنه ی میزبانی بسیار محدودی دارند، اما مگس میوه مدیترانه ای بسیار خسارت زا است و کنترل آن در زمان طغیان دشوار می باشد.

گستردگی و پراکنش

به دلیل توزیع گسترده آن بر روی جهان، توانایی آن برای تحمل آب و هوای خنک بهتر از دیگر گونه‌های مگس میوه و گستره وسیعی از میزبانان، در رتبه اول  اقتصادی قرار دارد دارای حدود 300 میزبان از گلها، سبزیجات و میوه از جمله آووکادو، موز، گو آوا؛ انبه، فلفل، مرکبات، انجیر، خرمالو، گلابی، هلو، سیب، به، گیلاس و… است. ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎﻯ ﻧﺎﺷﻰ ﺍﺯ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻻﺭﻭ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﻔﻮﺫ ﻋﻮﺍﻣﻞ ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻰ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻴﻮﻩ ﻫﺎ ﭘﻮﺳﻴﺪﻩ، ﻛﭙﻚ ﺯﺩﻩ ﻭ ﺭﻳﺰﺵ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻮﺭﺍﺧﻬﺎﻯ ﺗﺨﻤﮕﺬﺍﺭﻯ ﺣﺸﺮﻩ ﺩﺭ ﭘﻮﺳﺖ ﻣﻴﻮﻩ ﺍﺯ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﺼﻮﻝ ﺗﺎ ﺣﺪ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﻣﻰ ﻛﺎﻫﺪ. ﻛﻨﺘﺮﻝ ﺧﺴﺎﺭﺕ ﺍﻳﻦ ﺁﻓﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺯﻳﺎﺩﻯ ﺭﺍ ﻣﻰ ﻃﻠﺒﺪ. ﺑﺮﺍﻯ ﻣﺜﺎﻝ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ 1980 ﺁﻓﺖ ﺩﺭ ﺟﻨﻮﺏ ﻛﺎﻟﻴﻔﺮﻧﻴﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﮔﺮﺩﻳﺪ ﻭ ﺗﺎ ﺳﺎﻝ 1982 ﺭﻳﺸﻪ ﻛﻨﻰ ﺁﻥ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ 100 ﻣﻴﻠﻴﻮﻥ ﺩﻻﺭ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﺁﻓﺖ ﻣﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﻗﺎﺭﭼﻬﺎﻯ ﻋﺎﻣﻞ ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻰ ﺑﺎﺷﺪ

مرفولوژی مگس میوه مدیترانه ای

حشره کامل 4 الی 5 میلیمتر، سر زرد رنگ و مایل به خاکستری، چشم های مرکب بزرگ به رنگ قرمز ارغوانی، بال ها شفاف و بی رنگ و دارای 4 نوار تیره متمایل به زرد، شکم زرد رنگ و در ناحیه پشتی دارای 2 نوار تیره است، حشره کامل 2ماه زنده می ماند و در شرایط مساعد تا 6 ماه امکان ادامه حیات دارد. حشرات ماده بین 200 تا 400  و حداکثر 1000 تخم می گذارند و برخلاف مگس گیلاس درون هر میوه چندین تخم قرار میدهند ، لارو ها دوکی شکل، کرم شکل و فاقد پا هستند، شفیره ها استوانه ای حدود 3میلیمتر، رنگ قهوه ای تیره، و در عمق 2-5 سانتی متری خاک تشکیل میشود طول دوره شفیرگی 8 روز ، دوره ی جنینی 8 روز ، در شرایط دوره ی شفیرگی تا 8 ماه هم میتواند طول بکشد، این حشره زمستان را در شمال کشور به صورت شفیره در خاک پای درخت و در دیگر مناطق آب و هوایی میتواند در هر شکل دیگه ای ادامه حیات دهد

چرخه زندگی مگس میوه مدیترانه ای med fly

نسل های خسارت زا

ﻃﺒﻖ ﺑﺮرﺳﻲ  سبزواری و جعفری ﻣﮕﺲ ﻣﻴﻮه ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧﻪ در ﺷﺮق اﺳﺘﺎن ﻣﺎزﻧﺪران ﺳﻪ ﻧﺴﻞ داﺷﺘﻪ و اوﻟﻴﻦ ﺣﺸﺮات ﺑﺎﻟﻎ ﻧﺴﻞ اول آﻓﺖ در اواﺳﻂ ﻣﺮداد ﻇﺎﻫﺮ  ﺷﺪﻧﺪ . ﻧﺴﻞ دوم آﻓﺖ از اواﺳﻂ ﺷﻬﺮﻳﻮر روي ﻣﻴﺰﺑﺎن ﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﻫﻠﻮ، ﮔﻼﺑﻲ و اﻧﺠﻴﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ  داﺷﺘﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻓﺮاد ﺑﺎﻟﻎ ﻧﺴﻞ ﺳﻮم آﻓﺖ از اواﺧﺮ ﻣﻬﺮ ﻫﻢ زﻣﺎن ﺑﺎ رﺳﻴﺪن میوه ­ﻫﺎي ﺧﺮﻣﺎﻟﻮ و ﻧﺎرﻧﮕﻲ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪﻃﻮريﻛﻪ  ﻇﻬﻮر اﻓﺮاد ﺑﺎﻟﻎ در ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﺑﻮده و ﺗﺪاﺧﻞ ﻧﺴﻞ روي ﻣﻴﺰﺑﺎن ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺸﻬﻮد ﺑﻮد ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻗﺎﺩﺭ ﺑﻪ ﺯﻧﺪﻩ ﻣﺎﻧﺪﻥ ﺩﺭ ﺩﻣﺎﻫﺎﻯ ﺯﻳﺮ ﺻﻔﺮ ﺩﺭﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮﺍﺩ ﻧﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ بنابراین سرما می تواند عامل مساعدی برای کنترل آن باشد

نحوه خسارت

این حشره در مرحله لاروی از گوشت میوه مرکبات تغذیه میکند و با ایجاد زخم در سطح پوست میوه موجب نفوذ قارچ عامل کپک آبی و باکتری ها می شوند. که به نوبه ی خود باعث پوسیدگی و لهیدگی میوه می شود. میوه های آلوده پوسیده و معمولا و ریزش میکنند محل تخم ریزی در پوست پرتقال و نارنگی، در بیشتر موارد مشخص و با برجستگی نمایان می شود

طبق تحقیقات نوری و همکاران درسال 1393، پرتقال تامسون نامرغوب ترین میزبان برای این آفت اعلام شده است، همچنین سیب قرمز و سیب زرد نیز به دلیل پایین بودن میزان تخم گذاری و طولانی بودن دوره ی نشو و نمای لاروی به عنوان میزبان هایی با کیفیت غذایی پایین برای این آفت معرفی شده اند(نوری و همکاران، 1393). اﻧﺎر ﮔﺮﭼﻪ ﻣﯿﺰﺑﺎن ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﺑﺮاي ﻣﮕﺲ ﻣﺪﯾﺘﺮاﻧﻪاي ﺑﻪﺷﻤﺎر ﻧﻤﯽرود اﻣﺎ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﮐﺸﺖ ﻋﻤﺪه آن در  ﺑﺎغﻫﺎي ﻣﯿﻮه ﺷﯿﺮاز و ﻫﻤﯿﻦﻃﻮر ﻧﻘﺸﯽ ﮐﻪ در ﺑﻘﺎء و ﺣﻔﻆ ذﺧﯿﺮه زﻣﺴﺘﺎﻧﻪ ﻣﮕﺲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﯿﺰﺑﺎن آﺧﺮ ﻓﺼﻞ اﯾﻔﺎء ﻣﯽﮐﻨﺪ در ﭼﺮﺧﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﮕﺲ ﺑﺴﯿﺎر ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺖ

علائم خسارت لارو های مگس میوه مدیترانه بروی پرتقال، نرم شدن بافت میوه و حضور لارو ها درون میوه

علائم خسارت مگس میوه مدیترانه ای

علامت خسارت اولیه مگس میوه مدیترانه ای بروی انجیر، این علامت نشان دهنده ی تخم گذاری موفق برای انجیر است

ریزش شدید میوه های هلو در باغات شمال کشور، براثر خسارت شدید مگس میوه مدیترانه ای

کنترل مگس میوه مدیترانه ای

در شرایط عادی که حشره طغیان نکرده است میتوان از روش های زیر استفاده کرد، به کشاورزانی که باغات میوه دارند توصیه می شود همه ساله از روش های زیر برای کنترل و پایش جمعیت مگس میوه مدیترانه ای استفاده کننده تا جمعیت این افت به صورت تصاعدی افزایش نیافته و باعث خسارت نشود، البته این روش ها برای پایش جمعیت آفت نیز مورد استفاده قرار میگیرد تا در شرایطی که تعداد زیادی آفت به تله افتاد، زمان شروع طعمه پاشی به صورت محلول است.

محل های مناسب برای محلول پاشی طعمه مسموم برای مگس میوه مدیترانه ای

• برداشت کلیه میوه های مرکبات باقیمانده سال قبل روی درختان اعم از نارنج و پرتقال والنسیا و از بین بردن آن ها (به هیچ وجه نباید میوه های خسارت دیده توسط مگس میوه جا به جا شود) این مگس به میوه های ریخته و برداشته شده خسارتی وارد نمی کند
• تسریع در برداشت کلیه میوه های رسیده سال جاری نظیر آلوچه، ازگیل ژاپنی، هلو، شلیل و …. بمنظور فرار از خسارت و پیشگیری از افزایش جمعیت
• جمع آوری و دفن هرگونه میوه ریخته شده پای درختان در عمق 50 سانتیمتری خاک
• نصب تله های جلب کننده حاوی مایع سراتراپ ، سراتینکس و فرمون مگس میوه در باغات مرکبات آلوده بمنظور شکار انبوه آفت مذکور( به تعداد 40 تا 50 عدد در هکتار)

در صورتی که ظغیان صورت گرفته باشد و مگس میوه خسارت زیادی وارد ساخته باشد

• نصب تله های جلب کننده چسب زرد که در انتهای آن ابری قرار گرفته و روی ابر سراتراپ یا سراتینکس پاشش شده باشد، تله های جلب کننده ی دیگر به تعداد 70 الی 80 عدد در هکتار
• انجام عملیات طعمه پاشی در باغاتی که جمعیت مگس زیاد است و موجب خسارت به میوه شده،با استفاده از طعمه مسموم (پروتئین هیدرولیزات 2-3 لیتر+ مالاتیون 200 سی سی در یکصد لیتر آب ) به صورت یک ردیف در میان در قسمتهای جنوبی درخت به ارتفاع یک تا یک و نیم متری تنه درختان آلوده با استفاده از سمپاش پشتی تلمبه ای