بیماری شانکر سیتوسپورایی درختان میوه ی هسته دار

محمد رضا زرهون
18 فروردین, 1398
بدون دیدگاه
3 دقیقه زمان مطالعه

شانکر سیتوسپورایی ، این بیماري که به آن شانکر دایمی نیز گفته می شود در کشور هاي آمریکا، کانادا، ژاپن، انگلستان، آلمان و . . . شیوع دارد و به درختان گیلاس، زردآلو، هلو، شلیل، آلو، گوجه وبسیاري از درختان دیگر حمله می کند. در ایران اولین بار در سال 1325 اسفندیاری این بیماري را روي گیلاس در کرج گزارش کرد. بیماري شانکر سیتوسپورایی درختان میوه ي هسته دار بیشتر در باغهاي استان آذربایجان غربی و شرقی، تهران، خراسان، گرگان و مازندران مخصوصاً در مناطق سرد و کوهپایه های این استان ها شیوع دارد. خسارت بیماري روي گیلاس در آذربایجان شرقی بیشتر از دیگر درختان میوه ی هسته دار است.

علائم بیماری

علائم بیماري شانکر سیتوسپورایی  روي سرشاخه ها، سیخک ها، شاخه هاي قطور و تنه ي درختان دیده می شود. سرشاخه هاي مبتلا در حالی که پوست آنها کمی چروکیده شده، خشک می شوند. از سیخکهاي آلوده و جوانه هاي آنها انگم تراوش شده سراجام این قسمت ها نیز می خشکند. روي شاخه هاي 2 تا 3 ساله و قطور و تنه ي درخت هاي گیلاس مبتلا به بیماري معمولاً شانکر ایجاد می شود؛ به این ترتیب که در آغاز، پوست قسمت هاي مبتلا کمی تیره تر و فرورفته تر و به تدریج اندازه ي آن بزرگتر و تبدیل به شانکر می شود.

در حواشی محل پیدایش شانکر معمولاً انگم می زند. روي شاخه ي گیلاس به قطر 5.2 سانتی متر، استروماهاي قارچ عامل بیماري زیر پوستی، منفرد و متراکم بوده، در سطح پوست برجستگی هایی ایجاد می کنند. بر اثر بزرگ شدن استروما پوست خارجی(پریدرم) در جهت عرض شاخه پاره می شود و قسمت هایی از بخش فوقانی استروما(دیسک) آشکار می گردد.

عامل بیماری

قارچ مولد بیماری شانکر سیتوسپورایی دایمی درختهاي گیلاس، زردآلو، هلو، آلو و گوجه Cytospora persoonii است. در درخت هاي زرد آلو C. Sacc cincta نیز می تواند عامل بیماري باشد. استروماي قارچ عامل بیماري به قطر 1 تا 2 میلی متر به صورت مخروط پخ در زیر پریدرم پوست درختهاي آلوده بهوجود آمده، حفره هاي پیکنید در داخل استروما به اشکال مختلف تشکیل می شوند، روي دیواره ي حجره هاي پیکنید، کنیدیوفور هاي کوتاه و بسیار زیاد تشکیل شده، در انتهاي آنها پیکنیدیوسپور هاي قارچ به وجود می آیند. پیکنیدیوسپور ها بی رنگ، تک سلولی و قلوه اي شکل (آلانتوئید) و متوسط طول آنها 5 میکرومتر است. در هواي مرطوب پیکنیدیوسپور هاي قارچ در لعاب عسلی رنگ یا قهوه ای به شکل فیتیله و یا قطره از دهانه ی پیکنید ها به خارج می تراوند.

چرخه بیماری

قارچ عامل بیماري در سرتاسر سال به صورت ریسه پیرامون شانکر هاي روي شاخه ها، تنه ها و پیکنید هاي فراوان تشکیل شده روي شاخه هاي مبتلا وجود دارد. زمستان گذرانی آن به طور عمده از طریق پیکنید هاي مملو از پیکنیدیوسپور است.

زخم هایی که بر اثر عوامل مکانیکی، سرما، گرما، هرس، تگرگ و تغذیه ي حیوانات و حشرات به وجود می آیند؛ آسیب هایی که هنگام برداشت محصول در اندام هاي چوبی درخت پیدا می شوند و همچنین یخبندان و تابش اشعه ي خورشید که منجر به پیدایش ترك، شکاف یا بافت مردگی می گردند از جمله راه هاي پیدایش و ایجاد عفونت در درخت هستند. قارچ عامل بیماري پس از استقرار در پوست درخت توسعه پیدا کرده استروما هاي پیکنید زا به وجود می آورد. پیکنیدیوسپور هاي خارج شده از پیکنید ها با قطرات باران و وزش باد به قسمت هاي دیگر درخت منتقل شده، آلودگی هاي جدید به وجود می آورند. چرخه ي بیماري در سال هاي بارانی و خنک چندین بار تکرار می شود.

مبارزه

هر اقدامی که بتواند از تضعیف و زخمی شدن درختها جلوگیري کندفغ در پیشگیري بیماري موثر است. تقویت درخت رعایت اصول زراعی صحیح ومبارزه با آفات عوامل موثر در جلوگیري از ایجاد عفونت هستند.

• برداشتن بافت هاي عفونی وفاسد پوست درخت در محل شانکر ها با ابزار مناسبف قطع سرشاخه هاي عفونی و خشکیده و بلافاصله پانسمان محل هاي قطع شده موثر است ولی براي کنترل بیماري کافی نیست.

• سم پاشی: سم پاشی اول پس از برداشت میوه و ریزش برگ ها در پاییز و سمپاشی دوم در اواخر پاییز با مخلوط بردوي 2.1 درصد و سمپاشی سوم در اوایل بهار بعد از ریزش گلبرگ ها با بنومیل 7.0 در هزار