روش های کنترل و پیشگیری از آفتاب سوختگی در درختان میوه

محمد رضا زرهون
16 تیر, 1400
بدون دیدگاه
3 دقیقه زمان مطالعه

مقدمه

آفتاب سوختگی ، نور خورشید منبع اصلی انرژی مورد استفاده در فتوسنتز توسط گیاهان برای تبدیل دی اکسید کربن و آب به کربوهیدرات است که گیاه از آن برای ساخت ساقه ، برگ ، ریشه و میوه استفاده می کند. بدون این منبع انرژی ، زندگی ممکن نیست.

علاوه بر این ، نور آفتاب تا سطح معینی برای بهبود کیفیت و تولید بسیار مفید است و همچنین از بروز آفت و بیماری ها می کاهد. اگر شدت نور خورشید بیش از حد مطلوب باشد ، گیاهان از بسیاری از مشکلات فیزیولوژیکی رنج می برند و آفتاب سوختگی یکی از آنهاست.

آسیب ناشی از آفتاب سوختگی در میوه ها به دلیل سطح تابش خورشید و دمای هوا ، رطوبت نسبی پایین و ارتفاعات زیاد معمول است. اشعه ماورا بنفش (UV) در ارتفاعات بالاتر بیشتر است و بیشترین کمک را به آسیب می کند. بیش از حد انرژی جذب شده بیشترین عامل مرگ و میر سلول و آفتاب سوختگی است.

آفتاب سوختگی عمدتا در جایی اتفاق می افتد که دمای هوا و تعداد ساعات آفتابی در طول دوره رسیدن زیاد باشد. همچنین هنگامی اتفاق می افتد که هوای خنک یا ملایم به طور ناگهانی همراه با هوای گرم و آفتابی باشد. آفتاب سوختگی شدید باعث تغییر بیشتر کوتیکول می شود و به بافت های اپیدرمی و زیر اپیدرمی آسیب می رساند.

دیواره های سلول ضخیم تر می شوند. فنولهای بین سلولی افزایش می یابند و ساختارهای پلاستیدها و تیلاکوئیدها تغییر می کند.بروز و شدت آفتاب سوختگی به عامل اقلیمی ، ارقام ، رطوبت، هورمون های گیاهی ، تغذیه ای و خاک بستگی دارد. تنش همزمان آب می تواند آسیب را تشدید کند.

آفتاب سوختگی در درختان میوه

برخی از تکنیک های مدرن تولید میوه می توانند خطر آفتاب سوختگی را افزایش دهند. خسارت در تولید میوه به دلیل آفتاب سوختگی بسته به فصول و نوع میوه ممکن است 6 تا 30 درصد باشد. برآورد تخسارت اخیر در باغات حساس از 10 تا 40 درصد در سیب های گرانی اسمیت ، 15 تا بیش از 50 درصد در سیب های گالا ، 10 تا 25 درصد در سیب های پینک لیدی و 10 تا 15 درصد در گلابی های ویلیامز متفاوت است. وقتی دمای هوا در طول روز به بیش از 30 تا 35 درجه سانتیگراد برسد ، احتمالاً فتوسنتز کند می شود که عملکرد بالقوه میوه را کاهش می دهد. انرژی نور خورشید می تواند به سطح میوه در معرض آفتاب آسیب برساند.

مانند پوست انسان ، پوست میوه نیز می تواند با گرمای آفتاب سازگار شود. محافظت از آفتاب طبیعی در سیب با وجود آنتی اکسیدان ها و “پروتئین های شوک حرارتی” همراه است. میوه هایی که در اوایل فصل در معرض تابش مستقیم آفتاب قرار می گیرند در اواخر فصل در برابر نور مستقیم خورشید و دمای بالا تحمل بیشتری خواهند داشت.

به طور مثال

سیب هایی که در معرض اشعه ماورا بنفش و دمای بالا قرار دارند معمولاً پس از حدود سه روز به حداکثر میزان آنتی اکسیدان های پوست و “پروتئین های شوک حرارتی” می رسند. انواع مختلف آفتاب سوختگی (نکروز آفتاب سوختگی ، قهوه ای شدن آفتاب سوختگی و آفتاب سوختگی ناشی از فوتو اکسیداتیو) (Sunburn necrosis, Sunburn browning and Photo-oxidative sunburn) در سیب شناسایی و مشخص شده است.

سه نوع آفتاب سوختگی روی میوه سیب: نکروز آفتاب سوختگی (A –B). آفتاب سوختگی قهوه ای (C -D) ؛ و آفتاب سوختگی فوتو اکسیداتیو (E –F).

 

 

یک سیب به مدت 10 دقیقه به دمای 1 ± 52 درجه سانتی گراد می رسد. سلول ها می میرند و بعداً ممکن است تکه ای قهوه ای تیره یا سیاه (نکروزه) فرو رفته باشد. قهوه ای شدن در برابر آفتاب سوختگی رایج ترین نوع آفتاب سوختگی است و منجر به ایجاد تکه ای برنز مایل به زرد ، قهوه ای یا تیره در قسمت سیب در معرض آفتاب می شود.

حداقل درجه حرارت سطح میوه آستانه ای که باعث قهوه ای شدن در برابر آفتاب سوختگی می شود ، از 46 تا 49 درجه سانتیگراد به مدت یک ساعت بسته به انواع مختلف متفاوت است. آفتاب سوختگی فوتو اکسیداتیو وقتی سیب های سایه دار یا نیمه سایه دار به نور مستقیم خورشید منتقل می شوند و مستعد آفتاب سوختگی هستند ، حتی اگر دمای سطح میوه نسبتاً پایین باشد (کمتر از 45 درجه سانتیگراد) ، آفتاب سوختگی پیدا می شود.

اغلب تکه های پوست که در معرض نور خورشید هستند، سفید می شوند و این نشان می دهد سلول های پوست از بین رفته و مرده اند.

مدیریت آفتاب سوختگی در درختان میوه دار

پرورش دهنده قبل از در نظر گرفتن سرمایه گذاری در محصولات گران قیمت و محافظت در برابر آفتاب سوختگی ، ابتدا باید از بهترین روشهای مدیریتی را شناسایی کند. محلول پاشی مواد جلوگیری کننده از خسارت خورشید ، توری های آفتابگیر یا خنک کننده تبخیری. پرورش دهنده باید مشخص کند کدام بلوک های میوه بیشتر در معرض آفتاب سوختگی هستند ، چه راهکارهای کنترلی می توان در هر بلوک به کار برد. تورهای سایه دار و سیستم های خنک کننده بارانی تر  بهترین هستند اما هزینه های نصب بالایی دارد.

بهترین روشهای مدیریتی برای محافظت در برابر آفتاب

  • رقم مقاوم
  • آبیاری را برای جلوگیری از تنش آب درخت برنامه ریزی شده انجام دهید
  • هرس و تربیت درخت برای توسعه سایه بان بیشتر برای محافظت از میوه
  • از هرس زیاد تابستان و برگ زدگی خودداری کنید
  • کاشت گیاهان پوششی بروی سطح زمین برای جلوگیری از بازتاب تابش های خورشیدی
  • بهبود تهویه هوا در بلوک های کاشته شده
  • استفاده از سیستم های خنک کننده بارانی
  • خنک کننده تبخیری هوایی (کندانسورهای تبخیری)
  • خنک کننده آبی
  • توری های محافظت کننده نور خورشید (آفتابگیر)
توری های آفتابگیر محافظت کننده درختان میوه از آفتاب سوختگی

توری های آفتابگیر

 

 

بیشتر هدف ما در این مطلب، معرفی موادی است که به صورت محلول پاشی استفاده میگردد تا از خسارت آفتاب سوختگی بکاهد.

مواد سرکوب کننده نورخورشید جهت محافظت از میوه

 

محصول مبتنی بر کائولن

نوع رس مورد استفاده کائولن سفید است که کاربردهای صنعتی زیادی دارد.کائولن بر روی شاخ و برگ و میوه پاشیده می شود و یک لایه سفید ایجاد کرده که نور خورشید را منعکس کند.  گزارش شده است که کائولن می توانند دمای سطح میوه را  5 تا 10 درجه سانتیگراد کاهش دهند.

محصولات مبتنی بر خاک رس به راحتی قابل شستشو از درخت هستند و باید پس از بارندگی و آبیاری بارانی  درخت و … استفاده شوند. این محصولات می توانند مانند یک ماده دفع کننده حشرات در محصولات میوه عمل کنند.

کائولن و ژل سیلیکا برای کاهش دمای میوه توصیه شده است ، در نتیجه باعث کاهش آفتاب سوختگی و بهبود رنگ میوه قرمز در شرایطی می شود که درجه حرارت بیش از حد مطلوب باشد. در انار این ماده باعث کاهش خسارت  تا 60% شده است.

کائولن در افتاب سوختگی

محلول پاشی کائولن برای جلوگیری از خسارت آفتاب سوختگی

محصول مبتنی بر کربنات کلسیم

ماده اصلی فعال کربنات کلسیم یا سنگ آهک بلوری است. این محصولات به عنوان مایعی به بازار عرضه می شوند که با آب مخلوط شده و به شاخ و برگ گیاهان و میوه ها پاشیده می شوند و یک لایه کریستالی نازک ایجاد می کنند که نور خورشید را منعکس می کند. همچنین یک محصول کود پایه کلسیم وجود دارد که ادعا می کند از کیفیت خوبی در برابر آفتاب برخوردار است. این یک کود سوسپانسیون است که دارای کلسیم ، روی  ، منیزیم  ، نیتروژن و بور است.

کلسیم کربنات بروی پرتقال

استفاده از کلسیم کربنات بروی پرتقال جهت جلوگیری از خسات آفتاب سوختگی

محصولات مبتنی بر تالک

 

نام تجاری این محصول Invelop® است که در باغات سیب استفاده می شود و با ایجاد لایه ای در برابر نور خورشید، خسارت آفتاب سوختگی را کاهش میدهند

محافظ های شیمیایی

این گروه شامل برخی از متابولیت های طبیعی است که ثابت کرده اند هنگام پاشیدن بر روی درختان ، از میوه ها در برابر تأثیر درجه حرارت بیش از حد و / یا نور خورشید محافظت می کند. این مفهوم افزایش غلظت متابولیت های انتخاب شده در میوه و افزایش توانایی میوه برای جلوگیری از آسیب ناشی از اختلالات ناشی از استرس مانند آفتاب سوختگی است.

اسید اسکوربیک

چرخه آسکوربات-گلوتاتیون سیستم آنتی اکسیدانی مرکزی است که از میوه در برابر آسیب فوتو اکسیداتیو  محافظت می کند. یکی از اجزای اصلی آن اسید اسکوربیک (ویتامین C) است و سطح آن در پوست با حساسیت میوه به آفتاب سوختگی ارتباط مثبت دارد. اگرچه میزان بروز آفتاب سوختگی در سیب های رقم “فوجی” به طور قابل توجهی کاهش یافت ، اما اسید اسکوربیک در رقم “Granny Smith” موثر نبود. اگرچه اسید اسکوربیک نویدبخش کنترلاین خسارت در برخی ارقام سیب است ، اما مقدار پیشنهادی ، دفعات استفاده و قیمت آن استفاده تجاری آن را غیر عملی می کند.

منبع

Lal, N., and Sahu, N. 2017. Management Strategies of Sun Burn in Fruit Crops-A Review. Int.J.Curr.Microbiol.App.Sci, 6(6): 1126-1138.